{...} Η Κυριακή της 27ης Οκτωβρίου του 1940, ήταν μια νευρική Κυριακή. Επικρατούσε μια ανήσυχη νηνεμία που προμήνυε την καταιγίδα.
Ο Ιταλός πρεσβευτής το εσπέρας της 27ης Οκτωβρίου μετέβη με τον πρίγκηπα Ντεμίτωφ, πρώην πρεσβευτή της Ρωσίας στην Αθήνα,
στην οικία της κ. Βλαστού επί της οδού Βασιλίσσης Σοφίας και παρέμεινε έως τις 01.30, διηγούμενος διάφορα χαριτωμένα ανέκδοτα και παίζοντας μπριτζ.
‘Ετσι έδωσε την εντύπωση ότι δεν συνέβαινε τίποτα. Και πολλοί κοσμικοί Αθηναίοι έπεσαν ξέγνοιστοι να κοιμηθούν.
Στις 3 το πρωί της Δευτέρας 28 Οκτωβρίου 1940, ο Γκράτσι χτυπούσε τη θύρα της εξοχικής οικίας Μεταξά στην Κηφισιά, μια μικρή και ουσιαστικά αφρούρητη οικία.
Ο Μεταξάς αφυπνίσθηκε, έριξε κάτι πρόχειρο επάνω του και άνοιξε ο ίδιος την πόρτα. Ο Ιταλός πρέσβυς, αφού προχώρησε στο εσωτερικό, έβγαλε από το θυλάκιό του
τον φάκελο που περιείχε τον κεραυνό, και περίμενε με αγωνία την απάντηση. Ο Μεταξάς συνέλαβε εντός δύο λεπτών το πνεύμα του τελεσιγράφου,
αλλά προσποιήθηκε ότι το διαβάζει με προσοχή επί ένα τέταρτο, μέχρις ότου σκεφθεί τις κατάλληλες λέξεις που θα χρησιμοποιούσε για να απαντήσει.
Κατανοούσε ότι εκείνη τη στιγμή γραφόταν μια νέα σελίδα της ελληνικής ιστορίας. ‘Όταν πια ήταν έτοιμος, δίπλωσε το τελεσίγραφο και το έβαλε πάλι στο φάκελο.
Ο Γκράτσι τότε, σύμφωνα με τις οδηγίες που είχε λάβει, πρόσθεσε σαν υστερόγραφο:
ΓΚΡ.: -Κύριε Πρόεδρε, είμαι επιπροσθέτως επιφορτισμένος να σας ανακοινώσω ότι, εν περιπτώσει μη αποδοχής των όρων που ανεγνώσατε, τα ιταλικά στρατεύματα θα εισέλθουν εις την Ελλάδα εις τας έξ το πρωί.
ΜΕΤ.: -Κύριε πρεσβευτά, και το περιεχόμενον του τελεσιγράφου και ο τρόπος με τον οποίο μου επιδόθη σημαίνει κήρυξη πολέμου εκ μέρους της Ιταλίας.
ΓΚΡ.: Αλλά εάν δώσετε διαταγάς εις τα στρατεύματά σας να αφήσουν ελευθέραν την δίοδο εις τα ιταλικά στρατεύματα…
ΜΕΤ.:Περιττόν να προχωρήσετε. Δεν πρόκειται να δώσω διαταγάς εις τα στρατεύματά μας να αφήσουν ελευθέραν τη δίοδον εις τους Ιταλούς. Αλλά προσέξατε! Δεν πρόκειται επαναλαμβάνω και τονίζω, να δώσω τέτοιας διαταγάς. Αλλά υποθέσατε ότι αποφασίζω να τας δώσω. Είναι τώρα σχεδόν τρεισήμιση. Πρέπει να ενδυθώ να κατέλθω εις τας Αθήνας, να εξυπνήσω τον βασιλέα, ο οποίος είναι στο Τατόι, να καλέσω τον υφυπουργόν των Στρατιωτικών και τον αργηγόν του Γενικού Επιτελείου…
Ο Μεταξάς, αφού απαρίθμησε όλη τη διαδικασία που έπρεπε να ακολουθήσει, αν επρόκειτο να πει το «Ναι», κατέληξε με την περίφημη φράση:
- «Η Ιταλία, μη αφήνουσα εκλογήν μεταξύ συρράξεως και ειρήνης, κηρρύτει τον πόλεμον εις την Ελλάδα. ‘Ώστε είμεθα εις πόλεμον».
Αυτή ήταν η τελευταία του φράση.
Και η φράση αυτή συμπυκνώθηκε από τον Τύπο και την κοινή γνώμη σε ένα κεφαλαιώδες «ΟΧΙ». Που ήταν το «ΟΧΙ» των πάντων. Και της ηγεσίας και του λαού.
Ο πρεσβευτής Β.Π.Παπαδάκης, που έζησε από κοντά την αγωνία του Μεταξά και είχε πληροφόρηση από «πρώτο χέρι», συνεχίζει την αφήγηση της δραματικής εκείνης στιγμής ως εξής:
«Και ο Μεταξάς επροχώρησεν προς την θύραν. Ο πρεσβευτής ηγνήσεν ότι απεπέμπετο. Υπεκλίθη και απήλθε, χωρίς να του δοθεί χειρ χαιρετισμού».
Διαδήλωση του λαού της Αθήνας το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940. Αθήνα. Πολεμικό Μουσείο.
Μετά τον πόλεμο και πολύ περισσότερο μετά τη δικτατορία αμφισβητήθηκαν τα πάντα για τον Μεταξά, αμφισβητήθηκε ακόμα και το «ΟΧΙ».
Σήμερα οι νεόκοποι ιστορικοί, που εναρμονίζονται προς το εκάστοτε ρεύμα της εποχής, θέλοντας να δώσουν δείγματα προοδευτισμού και δημοκρατισμού,
αρνούνται τη σθεναρή σταση του Μεταξά. Αυτή είναι η κακή υπηρεσία προς την ιστορική αλήθεια και τη δημοκρατία.
Σαράντος Ι. Καργάκος-Ιστορικός
2ος Παγκόσμιος Πόλεμος (σ. 44-46)
Εκδ. ΠΕΡΙΤΕΧΝΩΝ
Εικ. εξωφύλλου: Έλληνες στρατιώτες κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο (1940) εφορμούν. Πίνακας του Αλέξανδρου Αλεξανδράκη.
